Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ Πρόεδρος ΣΑΙΤΘ
Ο Ίλαρχος Κωσταντίνος Τζαβέλλας έπεσε επιτιθέμενος επικεφαλής των ανδρών του, στις 2 Δεκεμβρίου του 1940, στην μάχη της Λεσνίτσας, μία ημέρα πριν την απελευθέρωση της Πρεμετής που έλαβε χώρα την επομένη, στις 3 Δεκεμβρίου. Τάφηκε, από το Σύνταγμά του, σε ατομικό μεμονωμένο τάφο, κοντά στο χωριό Μπαντιλόγια της Βορείου Ηπείρου, έξω από τη Πρεμετή. Έκτοτε ο Ίλαρχος βρίσκεται θαμμένος εκεί. Το ακριβές σημείο ταφής του έχει αλλοιωθεί και δεν αναγνωρίζεται σήμερα. Όμως αυτός, όπως χιλιάδες άλλοι, παραμένει εκεί για να μας υπενθυμίζει την Ελληνικότητα της Βορείου Ηπείρου.
Η τιμητική εκδήλωση πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου 2023, στη Ναύπακτο, με διοργανωτή το Σύλλογο Αναβίωσης Απογόνων Σουλιωτών Ναυπακτίας «Έπαχτος». Η εκδήλωση τελούσε υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου. Το κοινό υποδέχτηκαν,στην είσοδο του Πνευματικού Κέντρου της Μητρόπολης, δυο έφιπποι άνδρες της Σχολής Ιππασίας και Εκπαίδευσης Ίππων Αναστασόπουλου.
Οι κύριοι ομιλητές ήταν ο Σμήναρχος ε.α Ηλίας Δημητρόπουλος και ο εγγονός του ήρωα Ιλάρχου, Κωνσταντίνος Τζαβέλλας. Χαιρετισμό απηύθυναν, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης κ.κ.Ιερόθεος, ο βουλευτής Θ. Παπαθανάσης, ο αντιπεριφερειάρχης Γ. Δελμούζος, ο Δήμαρχος Ναυπακτίας Βασ. Γκίζας και ο Ανθυπίλαρχος ε.α. Κων. Παπανδρέου, ως Εκπρόσωπος του Συνδέσμου Αποστράτων Αξιωματικών Ιππικού – Τεθωρακισμένων. Τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε η πρόεδρος του Συλλόγου κ.Μαρία Σαγώνα.
Την Κυριακή, στις 3 Δεκεμβρίου, τελέστηκε, στη Μητρόπολη, μνημόσυνο στη μνήμη του ήρωα.
Από τα οικογενειακά κειμήλια που εκτέθηκαν κατά την εκδήλωση, ξεχωρίσαμε το γράμμα του πατέρα προς τον Ίλαρχο γιό του, που το έγραψε στις 18 Δεκεμβρίου 1940, μη γνωρίζοντας ότι ο γιός του έχει ήδη σκοτωθεί από τις 2 Δεκεμβρίου…. Στο γράμμα αποτυπώνεται, γλαφυρά, η αγωνία του πατέρα για περισσότερα νέα από το γιό του και η παρότρυνσή του να μη ριψοκινδυνεύει, όπως είχε ήδη περιγράψει ο Ίλαρχος Τζαβέλλας, σε προηγουμένη επιστολή του. Το γράμμα έφθασε αργά… Ο Ίλαρχος έπεσε μαχόμενος τολμηρά και ριψοκίνδυνα. Ο πατέρας δεν πρόλαβε να πείσει το «Κωστάκη» του, να μην θυσιαστεί για τη Πατρίδα…
Απόσπασμα της Επιστολής
«Αθήναι 18-12-1940
Παιδί μου Κωστάκη
Ευχόμεθα να είσαι υγιής ως και ημείς όλοι.
Χθες σου έστειλα την 3ην επιστολή μου. Επίσης μέχρι τούδε σου έστειλα και 6 δέματα. Επιστολή σου έλαβον και εγώ με την Ρίτσα, με ημερομηνίαν 26ης Νοεμβρίου ε.ε. (ενεστώτος έτους) ην ελάβομεν την 6η τρ. μ. (τρέχοντος μηνός). Εννοώ την βραδύτητα και το το δύσκολον του να γράφεις λόγω της προελάσεως. Πάντως παιδί μου άμα ως ευρίσκεις μικράν ευκαιρίαν γράφε απλώς δύο λέξεις ότι υγιαίνεις. Προς τούτο σου στέλνω εσωκλείστως 10 δελτάρια τα έχω έτοιμα ως βλέπεις και εσύ γράφε με μολύβιτην λέξιν υγιαίνω και στέλνε τακτικά, έστω κάθε εβδομάδα, διότι ανησυχούμεν….
Εγώ ο πατήρ σου και πάλιν σε συγχαίρω δια το κατόρθωμά σου. Σου έγραψα ότι ο επιλοχίας σου νοσηλεύεται εδώ Α’ Νοσοκομείον, αίθουσα Ασημάκη. Τα τραύματά του ελαφρά πλην του οφθαλμού ον απώλεσε.
Σου έγραψα ότι είσαι διοικητής ίλης και επομένως δεν πρέπει να κάνεις παράτολμα ως έκαμες που κατέλαβες μόνος σου με μόνον τον επιλοχίαν σου τα δύο πολυβόλα, διότι έχεις υποχρέωσιν έναντι των ανδρών σου οίτινες εάν χάσουν τον ίλαρχόν των, κατά τη στιγμήν της μάχης θα ευρεθούν εις δύσκολον θέσιν.»
